Corresponding author: Leo van der Tas (
Academic editor: Chris D. Knoops
In dit artikel wordt verslag gedaan van een onderzoek naar de effecten van Brexit zoals toegelicht in de jaarverslaggeving 2020 en tussentijdse berichtgeving 2021 van 74 beursfondsen uit het Verenigd Koninkrijk, de Europese Unie en de rest van de wereld. De overgrote meerderheid van de ondernemingen uit het
De toelichting op Brexit is bedoeld om gebruikers van de jaarrekening inzicht te geven in de (potentiële) effecten op de onderneming. Gezien de diverse overgangsprotocollen en de korte invoeringsperiode van de nieuwe wetgeving rapporteerden ondernemingen onzekerheid over het uiteindelijke effect van Brexit waardoor we met name informatie in de risicoparagraaf aantroffen. De resultaten van dit onderzoek kunnen worden gebruikt als illustratie voor de wijze waarop in de toekomst over onzekerheid rond grote externe gebeurtenissen kan worden gerapporteerd.
Met ingang van 31 januari 2020 heeft het Verenigd Koninkrijk (
De Handels- en samenwerkingsovereenkomst introduceert nieuwe regels en afspraken op een groot aantal terreinen, zoals reizen, grenscontroles, handel in goederen, handel in diensten, eerlijke concurrentie, visserij, wegvervoer, financiële diensten, luchtvaart, leveringszekerheid medicijnen en medische hulpmiddelen, sociale zekerheid, interne veiligheid, governance, energie en klimaat, en Britse deelname aan
De onzekerheden rond Brexit hebben grote effecten op ondernemingen wereldwijd.
De in dit onderzoek opgenomen ondernemingen rapporteerden op grond van diverse verslaggevingsregels (met name IFRS en US GAAP) en waren onderhevig aan diverse nationale regelgeving omtrent de inhoud en structuur van het gehele jaarverslag (waaronder bestuursverslag). Echter, zowel IFRS als US GAAP verplichten een onderneming om een toelichting te geven op onzekerheden rond continuïteit (zie bijvoorbeeld IAS 1 par. 25 en IAS 10 par. 14–16) alsmede onzekerheden in de gehanteerde veronderstellingen en schattingen (zie bijvoorbeeld IAS 1 par. 125). Tevens gelden er in de meeste landen specifieke eisen rond de vermelding van en toelichting op risico’s en onzekerheden in het bestuursverslag of vergelijkbare documenten. In Nederland bijvoorbeeld vinden we dit terug in art. 2:391 lid 1 BW en Richtlijn 400.110a-c van de Raad voor de Jaarverslaggeving.
In dit artikel presenteren we de resultaten van onderzoek naar de toelichting op de (verwachte) effecten en risico’s als gevolg van Brexit in het jaarverslag door de grootste beursfondsen uit het
In paragraaf 5 sluiten we af met enkele conclusies.
De gekozen onderzoekspopulatie voor dit onderzoek is geen willekeurige selectie van ondernemingen uit het Verenigd Koninkrijk, de Europese Unie en de rest van de wereld. De resultaten kunnen dan ook niet zonder meer worden geëxtrapoleerd. Het doel van ons onderzoek was er met name op gericht om een indruk te krijgen van de aard van de impact van Brexit en de wijze waarop ondernemingen de impact verwerken en toelichten in het jaarverslag. Dit verklaart waarom wij met name hebben gekeken naar grote ondernemingen en naar ondernemingen waarvoor het meer waarschijnlijk is dat deze met de gevolgen van Brexit zijn of worden geconfronteerd, terwijl we tegelijkertijd niet uitsluitend naar ondernemingen uit het Verenigd Koninkrijk of de Europese Unie wilden kijken. Wij hebben allereerst geselecteerd de zestig grootste ondernemingen, gemeten naar marktkapitalisatie die aan de London Stock Exchange genoteerd waren op 30 april 2021. Dit stelde ons in staat om ondernemingen te selecteren die hetzij in het
In totaal hebben we de jaarrekeningen van 74 ondernemingen onderzocht met een hoofdkantoor in het Verenigd Koninkrijk, de Europese Unie of daarbuiten (‘Overige landen’) (zie Tabel
IFRS wordt toegepast door 69 ondernemingen uit de onderzoekspopulatie. De overige vijf ondernemingen, allen in de categorie ‘Overige landen’, passen US GAAP toe.
Hoofdkantoor ondernemingen
|
|
Overige landen | |
---|---|---|---|
Aantal ondernemingen | 21 | 42 | 11 |
Uit Tabel
Ondernemingen die Brexit toelichten
|
|
Overige landen | ||||
---|---|---|---|---|---|---|
n | % | n | % | n | % | |
Toelichting Brexit | 9 | 43% | 37 | 88% | 2 | 18% |
Tabel
Sectie van het jaarverslag waar Brexit wordt toegelicht
|
|
Overige landen | ||||
---|---|---|---|---|---|---|
n | % | n | % | n | % | |
In de jaarrekening, inclusief toelichting | 2 | 10% | 9 | 21% | – | – |
Buiten de jaarrekening | 8 | 38% | 35 | 83% | 2 | 18% |
In de controleverklaring | – | – | 6 | 14% | – | – |
Wanneer we in meer detail kijken naar de informatie die buiten de jaarrekening is opgenomen (zie Tabel
Sectie ‘Buiten de jaarrekening’ waar Brexit wordt toegelicht
|
|
Overige landen | ||||
---|---|---|---|---|---|---|
n | % | n | % | n | % | |
Toelichting risicobeheersing | 6 | 29% | 28 | 65% | 2 | 18% |
Corporate governance sectie en verslagen van het toezichthoudend orgaan | 1 | 5% | 9 | 21% | – | – |
Financiële analyses van bestuurders | – | – | 13 | 30% | – | – |
Toelichting continuïteit en ‘viability statement’ | – | – | 3 | 7% | – | – |
Overige | 1 | 5% | 8 | 19% | – | – |
Totaal ‘Buiten de jaarrekening’ | 8 | 38% | 35 | 83% | 2 | 18% |
Uit Tabel
Aantal secties met Brexit toelichting per onderneming
|
|
|
||||
|
% |
|
% |
|
% | |
0 | 12 | 57% | 5 | 12% | 9 | 82% |
1 | 8 | 38% | 14 | 33% | 2 | 18% |
2 | 1 | 5% | 12 | 29% | – | – |
3 | – | – | 7 | 17% | – | – |
4 | – | – | 3 | 7% | – | – |
5 | – | – | 1 | 2% | – | – |
21 | 100% | 42 | 100% | 11 | 100% |
Voor zover het effect van Brexit in de toelichting risicobeheersing van het jaarverslag wordt opgenomen dan is dat, zoals in Tabel
Toelichting risicobeheersing
Ja | Nee | |||
---|---|---|---|---|
n | % | n | % | |
Belangrijkste risico’s en onzekerheden | 27 | 77% | 8 | 23% |
Specifieke Brexit toelichting | 13 | 36% | 22 | 64% |
Marktrisico toelichting | 4 | 11% | 31 | 89% |
Liquiditeitsrisico | 1 | 3% | 34 | 97% |
Kredietrisico toelichting | – | 0% | 35 | 100% |
Organisatorische herstructurering | 1 | 3% | 34 | 97% |
Werknemers reorganisatie en relocatie | 2 | 6% | 33 | 94% |
Overdracht vergunningen en openen nieuwe vestigingen | 2 | 6% | 33 | 94% |
Verder valt op dat Brexit doorgaans niet wordt gezien als een bron van kredietrisico of liquiditeitsrisico. Wel wordt Brexit door 11% van de ondernemingen gezien als een bron van marktrisico.
Ten slotte, slechts één onderneming verwijst specifiek naar organisatorische herstructureringen, twee ondernemingen noemen reorganisatie en relocatie van werknemers en twee ondernemingen noemen het overdragen van vergunningen en openen van nieuwe vestigingen.
Negen van de tien ondernemingen die de gevolgen van Brexit omschrijven als onderdeel van de toelichting op corporate governance en verslagen van het toezichthoudend orgaan (verslag van commissarissen en audit comité) zijn gevestigd in het
Drie van de ondernemingen lichten toe dat het audit comité zich specifiek over Brexit heeft gebogen. Bij één onderneming wordt die rol ingevuld door het risicocomité. Bij een vijfde onderneming is het een gezamenlijke verantwoordelijkheid van audit comité en risicocomité.
Twee ondernemingen geven aan dat het bestuur de Brexit-ontwikkelingen volgt en een inschatting maakt van de effecten op de onderneming.
Eén onderneming heeft ‘steering committees’ en interne werkgroepen opgezet om de Brexit-ontwikkelingen te kunnen volgen en aan te pakken.
Eén onderneming ziet Brexit als een aandachtspunt in de communicatie met de externe toezichthouders.
Eén onderneming omschrijft de gevolgen van Brexit, maar concludeert dat deze niet significant zijn.
Het is opvallend dat Brexit door slechts vijf ondernemingen (zie Tabel
Financiële analyses van bestuurders
Ja | Nee | |||
---|---|---|---|---|
n | % | n | % | |
Financiële verslagen van CEO/CFO | 5 | 38% | 8 | 62% |
Samenvatting overige financiële resultaten | 4 | 31% | 9 | 69% |
Overige MD&A toelichting | 3 | 23% | 10 | 77% |
De ondernemingen die Brexit toelichten in de ‘samenvatting overige financiële resultaten’ of ‘overige Management Discussion & Analysis (MD&A) toelichting’ noemen onder andere de resulterende onzekerheden en risico’s. Eén van deze ondernemingen heeft de activiteiten met betrekking tot valutahandel naar Ierland verplaatst en daar de benodigde vergunningen verkregen.
Drie ondernemingen verwijzen naar Brexit in de toelichting op de continuïteit of in het ‘viability statement’ van hun jaarverslag. Lloyds Banking Group plc geeft alleen kort aan dat het effect van Brexit is overwogen. Barclays plc omschrijft ook diverse risico’s en dat ook in de stress test specifieke Brexit scenarios zijn overwogen. Ten slotte, Tesco plc geeft aan welke factoren het heeft overwogen bij het inschatten van het effect van Brexit (zie Figuur
Illustratie van factoren die zijn overwogen om de impact van Brexit in te schatten: Tesco plc, Annual report and financial statements 2020, p. 19.
Zes van de ondernemingen in de onderzoekspopulatie in het
Bij twee van de ondernemingen wordt Brexit genoemd in de
Specifieke key audit matter in de controleverklaring opgenomen over het effect van de onzekerheden als gevolg van Brexit. Compass Group plc., Annual report 2020, p. 164.
Bij vier ondernemingen wordt naar Brexit verwezen in het gedeelte van de controleverklaring waarin de continuïteit van de onderneming wordt besproken, maar dit geeft geen aanleiding tot een toelichtende paragraaf of anderszins aangepaste verklaring. Drie van deze ondernemingen lichten het effect van Brexit toe in één van de secties buiten de jaarrekening. Eén van deze ondernemingen licht het effect toe zowel buiten de jaarrekening als in de jaarrekening zelf.
De toelichtingen op het effect van Brexit in de jaarrekening zijn – voor zover aanwezig – vrij beknopt en hebben met name betrekking op duurzame waardeverminderingen van materiële en immateriële vaste activa, belastingen naar de winst, en schattingen en veronderstellingen.
Van de elf ondernemingen die aan Brexit refereren, heeft alleen Imperial Brand plc een specifieke toelichting opgenomen (zie Figuur
Illustratie van kwantificering van het maximale effect van Brexit indien er geen handelsovereenkomst gesloten zou worden. Imperial Brands plc. Annual report and accounts, p. 190.
Imperial Brands kwantificeert het risico in de jaarrekening dat het maximale effect van Brexit £75m per jaar bedraagt indien er geen handelsovereenkomst gesloten zou worden. Drie andere ondernemingen kwantificeren de gemaakte reorganisatiekosten en één onderneming kwantificeert de geschatte jaarlijkse additionele kosten van Brexit, echter deze gekwantificeerde informatie wordt buiten de jaarrekening gepresenteerd.
Brexit toelichtingen in de jaarrekening
Onderneming | Toelichting |
---|---|
Tesco plc | Bijzondere waardeverminderingen vaste activa |
CRH plc | Materiële vaste activa |
Bijzondere waardeverminderingen van goodwill | |
Compass Group plc | Bijzondere waardeverminderingen van goodwill |
SSE plc | Immateriële vast activa |
Compagnie de Saint-Gobain | Schattingen en veronderstellingen |
National Grid plc | Belastingen naar de winst |
Natwest Group plc | Belastingen naar de winst |
Ocado Group plc | Belastingen naar de winst |
Beheersing financiële risico’s | |
Aviva plc | Life business investerings- en economische aannames |
Banco Santander s.a. | Brexit |
Imperial Brands plc | Brexit |
Op basis van bovenstaande analyse lijkt het effect van Brexit zeer beperkt. Echter, een groot deel van de toelichtingen in de verslaggeving met betrekking tot de effecten van Brexit betreft de omschrijving van de geïdentificeerde risico’s en de door de ondernemingen getroffen voorbereidingen. Om na te gaan of dit beeld niet tegengesproken wordt door de ervaringen van de ondernemingen met Brexit na 1 januari 2021, hebben we voor zover beschikbaar ook de interim verslaggeving in 2021 van deze populatie ondernemingen onderzocht.
In totaal hebben we de interim verslagen van 53 ondernemingen (72% van de onderzoekspopulatie) onderzocht. Drie ondernemingen lichten het financiële effect van Brexit toe:
Associated British Foods geeft aan goed voorbereid te zijn geweest en heeft geen materiële verstoringen in leveringsketens gezien. Wel heeft de onderneming een kleine toename in administratieve kosten en invoerrechten gezien.
HSBC Holdings geeft aan dat op middellange tot lange termijn, Brexit een risico vormt dat eventueel een negatief effect op de groei en winstgevendheid kan hebben. Echter, door een verbetering van de economische vooruitzichten, met name in het VK, is $0.4 miljard aan ‘ expected credit loss’-voorziening vrijgevallen.
Compass Group verwacht geen materiële financiële of operationele effecten van Brexit.
Het feit dat drie ondernemingen relatief kleine Brexit-effecten toelichten in hun interim verslaggeving en dat de overige 50 ondernemingen helemaal geen Brexit-effecten toelichten, bevestigt de conclusie uit de analyse van de jaarverslaggeving dat het effect van Brexit zelf en het effect op de financiële verslaggeving zeer beperkt is.
In deze bijdrage onderzoeken we in de jaarverslagen 2020 van beursgenoteerde ondernemingen uit het
Uit het onderzoek blijkt dat de overgrote meerderheid van de ondernemingen uit het
Bijna driekwart van de ondernemingen die het effect van Brexit toelichten, doet dit in het bestuursverslag in de toelichting op risicobeheersing. Daarnaast wordt informatie over Brexit ook gepresenteerd in het jaarverslag onder ‘Corporate governance’ het verslag van het toezichthoudend orgaan’ (10 ondernemingen / 14% van de onderzoekspopulatie), de ‘Financiële analyses van bestuurders’ (13 ondernemingen/ 18%), en in de ‘Jaarrekening en toelichtingen’(11 ondernemingen / 15%).
Zes van de ondernemingen in de onderzoekspopulatie in het
De elf ondernemingen die Brexit toelichten in de jaarrekening doen dit doorgaans zeer beperkt en veelal in de toelichting op (bijzondere waardeverminderingen van) immateriële of materiële vaste activa, of de toelichting over belastingen naar de winst. Gekwantificeerde informatie over het effect van Brexit wordt slechts door één onderneming in de jaarrekening opgenomen.
Ten slotte, onderzoek van de interim verslaggeving in 2021 bevestigt de conclusie uit de analyse van de jaarverslaggeving dat het effect van Brexit zelf en het effect op de financiële verslaggeving zeer beperkt is.
De auteurs danken Benjamin Grabowski (EY) en Nargiz Hasanova (EY) voor hun bijdrage aan het empirisch onderzoek.
Handels- en samenwerkingsovereenkomst tussen de Europese Unie en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie, enerzijds, en het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Noord-Ierland, anderzijds, Publicatieblad van de Europese Unie, L144/14 van 31 december 2020.
Ondernemingen waarvan de jaarrekening 2020 is onderzocht.
Naam | Land van vestiging | Branche |
---|---|---|
3i Group plc |
|
Financial Services |
Accenture plc |
|
Financial Services |
Anglo American plc |
|
Basic Resources |
Anheuser-Busch |
|
Food, Beverage and Tobacco |
Antofagasta plc |
|
Basic Resources |
Ashtead Group plc |
|
Industrial Goods and Services |
Associated British Foods plc |
|
Food, Beverage and Tobacco |
ASML Holding N.V. |
|
Industrial Goods and Services |
AstraZeneca plc |
|
Health Care |
Aveva Group plc |
|
Technology |
Aviva plc |
|
Insurance |
BAE Systems plc |
|
Industrial Goods and Services |
Banco Bilbao Vizcaya Argentaria s.a. |
|
Banks |
Banco Santander S.A. |
|
Banks |
Barclays plc |
|
Banks |
BHP Group plc | Non- |
Basic Resources |
Boeing Co. | Non- |
Industrial Goods and Services |
BP plc |
|
Energy |
British American Tobacco plc |
|
Food, Beverage and Tobacco |
BT Group plc |
|
Telecommunications |
Coca-Cola European Partners plc |
|
Food, Beverage and Tobacco |
Compagnie de Saint-Gobain |
|
Construction and Materials |
Compass Group plc |
|
Consumer Products and Services |
CRH plc |
|
Construction and Materials |
Dairy Farm International Holdings ld | Non- |
Personal Care, Drug and Grocery Stores |
Diageo plc |
|
Food, Beverage and Tobacco |
Experian plc |
|
Industrial Goods and Services |
Ferguson plc |
|
Industrial Goods and Services |
Flutter Entertainment plc |
|
Travel and Leisure |
General Electric Company | Non- |
Industrial Goods and Services |
GlaxoSmithKline plc |
|
Health Care |
Glencore plc |
|
Basic Resources |
Honeywell International Incorporated | Non- |
Industrial Goods and Services |
Hong Kong Land Holdings ld | Non- |
Real Estate |
HSBC Holdings plc |
|
Banks |
Imperial Brands plc |
|
Food, Beverage and Tobacco |
International Business Machines Corporation | Non- |
Technology |
Jardine Matheson Holdings ld | Non- |
Industrial Goods and Services |
Kerry Group plc |
|
Food, Beverage and Tobacco |
Legal & General Group plc |
|
Insurance |
Lloyds Banking Group plc |
|
Banks |
London stock exchange group plc |
|
Financial Services |
L’Oreal |
|
Personal Care, Drug and Grocery Stores |
Lvmh Moet Hennessy |
|
Consumer Products and Services |
Marsh & McLennan Cos. Inc | Non- |
Insurance |
Medtronic plc |
|
Health Care |
National grid plc |
|
Utilities |
Natwest Group plc |
|
Banks |
Nestle sa |
|
Food, Beverage and Tobacco |
Next plc |
|
Retail |
Novartis AG |
|
Health Care |
Novo Nordisk |
|
Health Care |
Ocado Group plc |
|
Personal Care, Drug and Grocery Stores |
PJSC Lukoil | Non- |
Energy |
Prosus N.V. |
|
Technology |
Prudential plc |
|
Insurance |
Reckitt Benckiser Group plc |
|
Personal Care, Drug and Grocery Stores |
Relx plc |
|
Media |
Rio Tinto plc |
|
Basic Resources |
ROCHE HOLDING |
|
Health Care |
Royal Dutch Shell plc |
|
Energy |
SAP SE |
|
Technology |
Scottish Mortgage Investment Trust plc |
|
Financial Services |
Segro plc |
|
Real Estate |
Siemens AG |
|
Industrial Goods and Services |
Smith & Nephew plc |
|
Health Care |
SSE plc |
|
Utilities |
Standard Chartered plc |
|
Banks |
Tesco plc |
|
Personal Care, Drug and Grocery Stores |
TOTAL SE |
|
Energy |
Toyota Motor Corporation | Non- |
Automobiles and Parts |
Unilever plc |
|
Personal Care, Drug and Grocery Stores |
Vodafone Group plc | UK | Telecommunications |
Volkswagen AG |
|
Automobiles and Parts |