Ondanks de recente diepgravende discussie over de rol die banken, kredietbeoordelaars, toezichthouders, hedgefondsen en centrale banken hebben gespeeld in de kredietcrisis, was er tot dusver weinig aandacht voor de rol van de externe accountant. Voorzitter van de Financial Reporting Council Boyle (2008) stelt dat in zijn ogen ‘auditing has had a good crisis’. Dit lijkt mede het gevolg van het succesvol adresseren van mogelijk negatieve effecten voor de accountantsprofessie door de beroepsgroep zelf (zie Humphrey et al., 2009). Inmiddels is toch een flinke discussie op gang gekomen over de rol van de externe accountantscontrole tijdens de crisis. Kenmerkend hiervoor is de conclusie van de House of Commons Treasury Committee (2009) in het Verenigd Koninkrijk waarin werd aangegeven dat ondanks de formeel juiste invulling van de accountantscontrole, de crisis toch heeft plaatsgevonden en zelfs organisaties raakte die kort daarvoor nog een goedkeurende accountantsverklaring hadden verkregen. Waar de accountantsprofessie in het begin van dit millennium nog te maken had met een ‘boekhoudcrisis’, die zich uitte bij een beperkt aantal specifieke ondernemingen, 1 wordt de accountantsprofessie nu geconfronteerd met een klaarblijkelijke verwachtingskloof die meer generiek is en daarmee moeilijker op te lossen. Tegen deze achtergrond en in het kader van de bevordering van de financiële stabiliteit en de hervorming van het toezicht op de financiële markten, lanceerde de Europese Commissie in 2010 een Green Paper of Groenboek. Dit Green Paper was bedoeld om het debat over de rol van de externe accountant, de governance en onafhankelijkheid van accountantskantoren, het toezicht op de externe accountant, de structuur van de controlemarkt en het creëren van een Europese interne markt voor controlediensten te starten (European Commission, 2010). Deze discussie heeft zich inmiddels vertaald in concrete voorstellen voor een nieuwe Europese Verordening (Europese Commissie, 2011a) en een herziening van de Europese Richtlijn uit 2006 (Europese Commissie, 2011b). De voornoemde voorstellen zijn op 30 november 2011 door Europees Commissaris Barnier gepresenteerd. De voorstellen van Barnier raken veel aspecten van de accountantsprofessie. Het oogmerk van de voorstellen is om de aandachtspunten die uit de crisis naar boven zijn gekomen te adresseren en daarmee het vertrouwen in de accountantscontrole te versterken. Enkele van de primaire doelstellingen van Barnier zijn (European Commission, 2011c): ∙ het verduidelijken en meer precies definiëren van de rol van de auditor; ∙ het versterken van de onafhankelijkheid en professioneel- kritische instelling van de auditor, waarbij het introduceren van een strikte scheiding tussen controleen adviestaken, verplichte kantoorroulatie en meer transparantie over de auditwerkzaamheden nieuwe maatregelen zijn; ∙ het verbeteren van toezicht op het accountantsberoep en het faciliteren van grensoverschrijdende accountantscontrole; ∙ het dynamiseren van de bovenkant van de markt voor accountantscontrole. Voor dit deel van de markt ziet Barnier op dit moment problemen in een hoge mate van concentratie en een mogelijk systeemrisico als een groot accountantskantoor dreigt te failleren. De artikelen in dit themanummer hebben allen betrekking op de voorstellen van Barnier. De rol van de auditor en de reikwijdte van zijn werkzaamheden worden behandeld in het artikel van Majoor. In het artikel van Van Nieuw Amerongen en Quadackers wordt vervolgens de professioneel-kritische instelling besproken en wordt vastgesteld in hoeverre de voorstellen van Barnier hier een bijdrage aan leveren. Het voorstel voor de roulatie van accountantskantoren wordt besproken in het artikel van Roos, waarbij kanttekeningen worden geplaatst bij het nut van deze maatregel. De markt voor accountants- 160 86E JAARGANG MEI Thema 19 controle en met name het door Barnier gepercipieerde probleem van marktconcentratie en gebrek aan keuze in deze markt, wordt geanalyseerd in het artikel van Klijnsmit en Wallage. In dit artikel wordt ook aandacht besteed aan de wetenschappelijke onderbouwing van de voorstellen van Barnier. Het laatste artikel in dit themanummer is een epiloog van Eimers, waarin een aantal praktische consequenties van de voorstellen van Barnier, voor met name de controles in een internationale omgeving, worden besproken. Via de artikelen in dit themanummer wordt een bijdrage geleverd aan een zeer actuele discussie. Het gedegen proces van onafhankelijke beoordelingen en herzieningen, zoals voor dit wetenschappelijk tijdschrift aan de orde is, zorgt er echter voor dat de artikelen niet de meest actuele stand van de discussie kunnen weergeven. De focus van de artikelen ligt dan ook op het analyseren en evalueren van de voorstellen van Barnier op basis van bestaande wetenschappelijke literatuur en in mindere mate op het weergeven van de actuele stand van de discussie.