Maandblad Voor Accountancy en Bedrijfseconomie 79(6): 264-275, doi: 10.5117/mab.79.17524
De enkelvoudige en de geconsolideerde jaarrekening
expand article infoP. M. Van Der Zanden
Open Access
Abstract
De vraag welke entiteiten in een geconsolideerde jaarrekening moeten worden opgenomen hangt af van het doel van de verslaggeving en de wijze waarop tegen het functioneren van entiteiten in het economisch verkeer wordt aangekeken. Zowel het eerste als het tweede aspect wordt (mede) door culturele invloeden bepaald. Deze culturele aspecten zijn terug te vinden in bijvoorbeeld het vennootschapsrecht van een land of continent. Zo wordt in de Angelsaksische wereld over het algemeen met betrekking tot de rechtspersoon een instrumentele opvatting aangehangen. De aandeelhouders worden gezien als ‘eigenaren’ van de activa en passiva van de rechtspersoon. De bestuurders zijn ‘agenten’ die het belang van de aandeelhouders behoren te dienen. In een (deel van) Continentaal Europa wordt de institutionele visie aangehangen. De rechtspersoon is een instituut. Eigendom van een instituut bestaat niet, wel zeggenschap over bepaalde besluiten en rechten (en plichten) jegens het instituut. Het bestuur dient alle betrokken belangen bij zijn besluitvorming af te wegen. Deze verschillen leiden tot afwijkende opvattingen omtrent het doel van verslaggeving. In het eerste geval informatie voor aandeelhouders, in het tweede verantwoording jegens alle betrokkenen. Ook beïnvloedt het de grondslag voor het opnemen van entiteiten in een geconsolideerde jaarrekening, te weten het hebben van de zeggenschap/eigendom respectievelijk het uitoefenen van de zeggenschap. Onder invloed van de globalisering van de verslaggevingsregels lijkt een verschuiving op te treden van de institutionele naar de instrumentele opvatting. Door het feit dat de verslaggeving verschuift van de institutionele naar de instrumentele opvatting, terwijl de rest van het vennootschapsrecht vooralsnog grotendeels door de institutionele visie wordt beheerst, ontstaan spanningen. De gevolgen hiervan strekken zich ook uit tot de verhouding tussen de enkelvoudige en de geconsolideerde jaarrekening.