De beschikbaarheid van bestuursverslagen is op de volgende aspecten onderzocht:

• het wel of niet gedeponeerd zijn bij het handelsregister;
• het wel of niet beschikbaar zijn van niet-gedeponeerde bestuursverslagen;
• de snelheid waarmee de jaarstukken worden gedeponeerd.

Allereerst gaan we na in hoeverre de in het onderzoek betrokken controleplichtige rechtspersonen gebruikmaken van de in artikel 2:394.4 BW geboden faciliteit om het bestuursverslag niet te hoeven deponeren. Daarna onderzoeken we in hoeverre niet-gedeponeerde, ter inzage gelegde bestuursverslagen daadwerkelijk beschikbaar zijn, dat wil zeggen op verzoek worden toegezonden dan wel kunnen worden ingezien. Ook hebben we in het kader van de beschikbaarheid gekeken naar de snelheid waarmee controleplichtige rechtspersonen hun jaarstukken deponeren. Zowel gedeponeerde als niet-gedeponeerde, ter inzage gelegde bestuursverslagen zouden immers vanaf het moment van deponering van de jaarstukken beschikbaar moeten zijn.

Op grond van artikel 19a van de Handelsregisterwet en het daarop gebaseerde Besluit elektronische deponering handelsregister moeten middelgrote rechtspersonen met ingang van het boekjaar dat op of na 1 januari 2017 aanvangt hun jaarstukken in beginsel via SBR in XBRL-formaat deponeren.³ Middelgrote rechtspersonen die onderdeel uitmaken van een groep onder leiding van een grote rechtspersoon gevestigd in de Europese Unie zijn echter vooralsnog vrijgesteld van de verplichting om te deponeren in XBRL-formaat totdat die verplichting ook geldt voor de moedermaatschappij. We hebben onderzocht in hoeverre de introductie van XBRL invloed heeft op de deponering van het bestuursverslag door middelgrote rechtspersonen.

De kwaliteit van de gedeponeerde en – voor zover beschikbaar – niet-gedeponeerde, ter inzage gelegde bestuursverslagen is onderzocht aan de hand van de volgende informatie-elementen die zijn ontleend aan artikel 2:391.1-3 BW:

het bestuursverslag bevat een analyse van:

1. 1. de toestand op balansdatum;
2. 2. de ontwikkelingen gedurende het boekjaar;
3. 3. de resultaten;

de analyse omvat ook niet-financiële prestatie-indicatoren inzake (alleen verplicht voor grote rechtspersonen):

1. 4. milieu-aangelegenheden;
2. 5. personeelsaangelegenheden;

het bestuursverslag geeft een beschrijving van:

1. 6. risico’s en onzekerheden waarmee de rechtspersoon wordt geconfronteerd;

in het bestuursverslag worden mededelingen gedaan omtrent de verwachte gang van zaken ten aanzien van:

1. 7. investeringen;
2. 8. financiering;
3. 9. personeelsbezetting;
4. 10. omstandigheden waarvan de ontwikkeling van de omzet afhankelijk is;
5. 11. omstandigheden waarvan de ontwikkeling van de rentabiliteit afhankelijk is;

in het bestuursverslag worden mededelingen gedaan over:

1. 12. werkzaamheden op het gebied van onderzoek en ontwikkeling;

in het bestuursverslag wordt vermeld:

1. 13. hoe bijzondere gebeurtenissen na balansdatum waarmee in de jaarrekening geen rekening hoeft te worden gehouden de verwachtingen hebben beïnvloed;

in het bestuursverslag worden vermeld:

1. 14. doelstellingen en beleid inzake risicobeheer ten aanzien van het gebruik van financiële instrumenten;

in het bestuursverslag wordt aandacht besteed aan:

1. 15. prijsrisico’s;
2. 16. kredietrisico’s;
3. 17. liquiditeitsrisico’s;
4. 18. kasstroomrisico’s.

Het is evident dat het ontbreken van bepaalde informatie-elementen in het bestuursverslag niet per definitie hoeft te betekenen dat de desbetreffende rechtspersoon de wettelijke bepalingen niet heeft nageleefd. Immers niet alle informatie-elementen hoeven altijd voor alle rechtspersonen van toepassing te zijn. Bij de duiding van de onderzoeksbevindingen zullen we hier rekening mee houden.

Zoals gezegd, mogen grote en middelgrote rechtspersonen deponering van hun bestuursverslag achterwege laten, indien zij het bestuursverslag ten kantore van de rechtspersoon ter inzage van een ieder houden en op verzoek een volledig of gedeeltelijk afschrift daarvan tegen maximaal de kostprijs verstrekken en van de terinzagelegging melding maken bij het handelsregister (art. 2:394.4 BW).

In Tabel 2 is aangegeven in welke mate de gedeponeerde jaarstukken een bestuursverslag bevatten: bij 65,6% van de grote rechtspersonen en slechts bij 18,4% van de middelgrote rechtspersonen is dat het geval. De meeste andere rechtspersonen – 30,8% van de grote rechtspersonen en 74,8% van de middelgrote rechtspersonen – melden in de deponeringstukken dat zij gebruikmaken van de faciliteit die artikel 2:394.4 BW biedt en dat het (niet-gedeponeerde) bestuursverslag ter inzage ligt ten kantore van de rechtspersoon. De resterende 5,6% van de rechtspersonen hebben geen bestuursverslag gedeponeerd en bovendien geen melding gemaakt van een terinzagelegging. Het ontbreken van die melding is in strijd met artikel 2:394.4 BW. Chikwadraattoetsing laat zien dat er een significant verschil is tussen grote en middelgrote rechtspersonen voor wat betreft de categorieën ‘gedeponeerd’ en ‘niet gedeponeerd met melding terinzagelegging’ (χ² = 89,757; p < 0,01).

Tabel 2.Download as CSV 

Deponering bestuursverslag.

Bestuursverslag	Grote rechtspersonen		Middelgrote rechtspersonen		Totaal
	n	%	n	%	n	%
Gedeponeerd	128	65,6	57	18,4	185	36,7
Niet gedeponeerd met melding terinzagelegging	60	30,8	231	74,8	291	57,7
Niet gedeponeerd zonder melding terinzagelegging	7	3,6	21	6,8	28	5,6
Totaal	195	100,0	309	100,0	504	100,0

Vergeleken met de studie van Vergoossen and Meershoek (2018), die betrekking heeft op boekjaar 2015, is de groep grote rechtspersonen die het bestuursverslag daadwerkelijk bij het handelsregister heeft gedeponeerd gestegen van 53% naar 65,6%, terwijl bij de middelgrote rechtspersonen juist sprake is van een daling van 22% naar 18,4%. De daling bij de middelgrote rechtspersonen houdt vermoedelijk verband met de introductie van de deponering in XBRL-formaat. Onder het kopje ‘Invloed XBRL’ gaan we hier verderop in deze paragraaf nader op in. Overigens is het percentage rechtspersonen dat geen bestuursverslag heeft gedeponeerd zonder daar melding van te maken, nauwelijks veranderd.

We hebben onderzocht in hoeverre niet-gedeponeerde bestuursverslagen daadwerkelijk beschikbaar zijn. Daartoe hebben we bij 301 van de in totaal 319 rechtspersonen die hun bestuursverslag over het boekjaar 2017 niet hebben gedeponeerd bij het handelsregister door middel van een e-mailbericht het bestuursverslag opgevraagd. Tabel 3 geeft een overzicht van de resultaten.

Tabel 3.Download as CSV 

Beschikbaarheid niet-gedeponeerde, ter inzage gelegde bestuursverslagen.

Beschikbaarheid	Grote rechtspersonen		Middelgrote rechtspersonen		Totaal
	n	%	n	%	n	%
Bestuursverslag ontvangen na eerste verzoek	10	16,1	48	20,1	58	19,3
Bestuursverslag ingezien na eerste verzoek	9	14,5	10	4,2	19	6,3
Bestuursverslag ontvangen na herhaald verzoek	7	11,3	41	17,1	48	15,9
Bestuursverslag ingezien na herhaald verzoek	6	9,7	15	6,3	21	7,0
Melding dat bestuursverslag niet wordt verstrekt	2	3,2	9	3,8	11	3,7
Melding dat er geen bestuursverslag is	0	0,0	1	0,4	1	0,3
Geen enkele reactie	28	45,2	115	48,1	143	47,5
Totaal	62	100,0	239	100,0	301	100,0

Het blijkt dat 25,6% van de controleplichtige rechtspersonen die zijn aangeschreven, heeft gereageerd op het eerste verzoek en nog eens 22,9% op een herhaald verzoek: 35,2% door het bestuursverslag toe te zenden en 13,3% met een uitnodiging om het bestuursverslag ten kantore in te zien. Grote rechtspersonen reageren relatief vaker met een uitnodiging, terwijl middelgrote rechtspersonen vaker bereid zijn het bestuursverslag op te sturen. Chikwadraattoetsing laat zien dat dit verschil significant is (χ² = 93,489; p < 0,01). Iets meer dan de helft van de rechtspersonen heeft in het geheel niet gereageerd of heeft het bestuursverslag niet beschikbaar gesteld.

De onderzoeksresultaten stemmen overeen met die van Vergoossen and Meershoek (2018) in die zin dat bij hen circa 25% van de controleplichtige rechtspersonen die zijn aangeschreven op een eerste verzoek heeft gereageerd. Vergoossen and Meershoek (2018) hebben in hun onderzoek echter vervolgens geen reminders gestuurd naar de rechtspersonen die niet hebben gereageerd.

Illustratief voor de over het algemeen slechte beschikbaarheid van niet-gedeponeerde bestuursverslagen zijn de volgende gevallen:

• rechtspersonen die zonder opgaaf van reden in het geheel niet willen meewerken;
• rechtspersonen die het bestuursverslag niet willen verstrekken en ook geen inzage willen geven, omdat we niet worden aangemerkt als belanghebbende;
• een rechtspersoon die het bestuursverslag alleen na betaling van € 200 wil laten inzien, omdat er een directielid voor de inzage moet worden vrijgemaakt;
• een rechtspersoon die pas na een bepaalde datum inzage kan geven, omdat ‘de persoon die erover gaat’ met vakantie is;
• een rechtspersoon die van de onderzoeker – een Nyenrode-student – verlangt een geheimhoudingsverklaring te tekenen alvorens het bestuursverslag ter inzage te geven;
• een rechtspersoon die Nyenrode belt om te vragen naar de beweegredenen om een student het bestuursverslag te laten opvragen;
• een onderzoeker die door zijn leidinggevende bij de accountantsorganisatie waar hij werkzaam is, wordt gesommeerd te stoppen met het opvragen van bestuursverslagen. De leidinggevende doet dit op aandringen van een rechtspersoon waarvan de jaarrekening door de desbetreffende accountantsorganisatie wordt gecontroleerd.

In de wet zijn termijnen vastgelegd die gelden voor het opmaken en het vaststellen van de jaarrekening en voor het deponeren van de jaarstukken. We hebben onderzocht hoe snel de in het onderzoek betrokken controleplichtige rechtspersonen hun jaarstukken deponeren bij het handelsregister. Zoals eerder aangegeven, is dat niet alleen relevant voor de beschikbaarheid van de bestuursverslagen die samen met de andere jaarstukken zijn gedeponeerd. Ook de niet-gedeponeerde, ter inzage gelegde bestuursverslagen zouden vanaf het moment van deponering van de (andere) jaarstukken beschikbaar moeten zijn, i.c. moeten kunnen worden ingezien.

Niet-beursgenoteerde nv’s en bv’s moeten hun jaarrekening binnen vijf maanden na afloop van het boekjaar opmaken. Die termijn kan op grond van bijzondere omstandigheden door de aandeelhoudersvergadering met maximaal vijf maanden worden verlengd (art. 2:101.1 en 2:210.1 BW). De rechtspersonen zijn verplicht tot openbaarmaking van de jaarstukken binnen acht dagen na vaststelling van de jaarrekening (art. 2:394.1 BW). Verder is bepaald dat, indien de jaarrekening niet binnen zeven maanden na balansdatum is vastgesteld en geen verlenging van de opmaaktermijn heeft plaatsgevonden, het bestuur de opgemaakte jaarrekening moet deponeren met de vermelding dat deze nog niet is vastgesteld. Indien de aandeelhoudersvergadering de termijn voor het opmaken van de jaarrekening heeft verlengd dan moet binnen twee maanden na afloop van die termijn openbaarmaking hebben plaatsgevonden (art. 2:394.2 BW). In ieder geval moet de jaarrekening binnen 12 maanden na afloop van het boekjaar zijn gedeponeerd (art. 2:394.3 BW).

In ons onderzoek komt naar voren dat grote rechtspersonen er gemiddeld 194 dagen over doen om hun jaarstukken over het boekjaar 2017 te deponeren en middelgrote rechtspersonen 216 dagen. Grote rechtspersonen deponeren aldus gemiddeld 22 dagen sneller dan middelgrote rechtspersonen.

De gemiddelde deponeringstermijnen zijn aanmerkelijk korter vergeleken met het onderzoek van Vergoossen and Meershoek (2018) dat betrekking heeft op de gedeponeerde jaarstukken over het boekjaar 2015. Bij grote rechtspersonen is de gemiddelde deponeringstermijn gedaald van 223 naar 194 dagen en bij middelgrote rechtspersonen is dat van 232 naar 216 dagen. Dit is hoogstwaarschijnlijk het gevolg van het inkorten van de verlengingstermijn voor het opmaken van de jaarrekening die met ingang van boekjaren die aanvangen op of na 1 januari 2016 is teruggebracht van zes naar vijf maanden.

‘Gemiddeld’ genomen lijken de rechtspersonen binnen de gebruikelijke termijnen te acteren, uitgaande van de initiële opmaaktermijn van vijf maanden, een vaststellingstermijn van twee maanden en een termijn van acht dagen om te deponeren. In het geval het boekjaar gelijk loopt met het kalenderjaar is dat in totaal 220 of 221 dagen. Nadere beschouwing leert echter dat een groot deel van de rechtspersonen gebruik maakt van de mogelijkheid de opmaaktermijn te verlengen.

Tabel 4 laat zien dat 51,8% van de controleplichtige rechtspersonen de jaarrekening binnen vijf maanden na balansdatum opmaakt, 26,6 % tussen de vijf en 10 maanden na balansdatum en 20,2% pas na 10 maanden na balansdatum.⁴ Het blijkt dat grote rechtspersonen over het algemeen ‘beter presteren’ dan middelgrote rechtspersonen voor wat betreft het opmaken van de jaarrekening.

Tabel 4.Download as CSV 

Opmaken jaarrekening.

Opmaakdatum c.q. datum accountantsverklaring*	Grote rechtspersonen		Middelgrote rechtspersonen		Totaal
	n	%	n	%	n	%
Binnen vijf maanden na balansdatum	111	56,9	150	48,5	261	51,8
Na vijf, maar binnen 10 maanden na balansdatum	46	23,6	88	28,5	134	26,6
Na 10 maanden na balansdatum	38	19,5	64	20,7	102	20,2
Niet bekend	0	0,0	7	2,3	7	1,4
Totaal	195	100,0	309	100,0	504	100,0

* Bij 34 rechtspersonen die geen opmaakdatum in de jaarrekening melden, hebben we de datum van de accountantsverklaring als substituut genomen. Het is niet (wettelijk) verplicht de jaarrekening te dateren.

Ongeveer de helft van de rechtspersonen maakt de jaarrekening binnen vijf maanden na afloop van het boekjaar op, terwijl de andere helft daar (veel) langer over doet en er kennelijk sprake is van bijzondere omstandigheden die rechtvaardigen dat de termijn voor het opmaken van de jaarrekening is verlengd. Dit roept de vraag op welke omstandigheden in de praktijk worden gezien als bijzonder. Rechtspersonen hoeven die omstandigheden niet te melden in de jaarrekening, maar er moet worden gedacht aan zaken als het nog niet bekend zijn van de cijfers, onenigheid tussen het bestuur en de raad van commissarissen, het verloren gaan van de administratie als gevolg van brand of overstroming of grote onzekerheid over de waardering van bepaalde posten in de jaarrekening (Kruit et al. 2018, pp. 77–78). Het lijkt ons niet aannemelijk dat bij bijna de helft van de rechtspersonen van dit soort omstandigheden sprake zal zijn.

Dat neemt niet weg dat er vergeleken met het onderzoek van Vergoossen and Meershoek (2018) sprake is van een verbetering: het deel van de rechtspersonen dat binnen vijf maanden na balansdatum de jaarrekening opmaakt, is gestegen van 45% naar 51,8% en het deel van de rechtspersonen dat na vijf maanden na balansdatum de jaarrekening opmaakt, is gedaald van 54% naar 46,8%. Het deel van de rechtspersonen dat de jaarrekening opmaakt na de maximale opmaaktermijn is daarentegen gestegen van 12% naar 20,2%. Dat houdt wellicht verband met de eerdergenoemde verkorting van de verlengingstermijn voor het opmaken van de jaarrekening met één maand.

Uit ons onderzoek blijkt dat 203 middelgrote rechtspersonen (dat is 65,7%) hun jaarstukken (voor het eerst) in XBRL-formaat hebben gedeponeerd.⁵ We hebben onderzocht of de introductie van XBRL en de daarmee gepaard gaande en beoogde standaardisering van de deponering bij het handelsregister invloed heeft op het wel of niet deponeren van het bestuursverslag door middelgrote rechtspersonen. We hebben dat gedaan aan de hand van data uit het onderzoek van Vergoossen and Meershoek (2018). We zijn voor de 146 middelgrote rechtspersonen (dat is 22% van het totale aantal middelgrote rechtspersonen) die in dat onderzoek hun bestuursverslag over het boekjaar 2015 hebben gedeponeerd, nagegaan in hoeverre zij de jaarstukken over het boekjaar 2017 in XBRL-formaat hebben gedeponeerd en of het bestuursverslag er dan onderdeel van uitmaakt.

Van de 146 middelgrote rechtspersonen die het bestuursverslag hebben opgenomen in de gedeponeerde jaarstukken over het boekjaar 2015 hebben we van 102 de gedeponeerde jaarstukken over het boekjaar 2017 kunnen raadplegen: 49 in XBRL-formaat en 53 ‘op papier’.⁶ Tabel 5 laat zien dat de overgang naar XBRL bij middelgrote rechtspersonen samengaat met het niet meer in de gedeponeerde jaarstukken opnemen van het bestuursverslag. Van de middelgrote rechtspersonen die in XBRL-formaat hebben gedeponeerd, heeft maar liefst 81,6% het bestuursverslag niet meer opgenomen in de gedeponeerde jaarstukken, terwijl dat bij de middelgrote rechtspersonen die (nog) ‘op papier’ hebben gedeponeerd 11,3% is. Het lijkt erop dat de introductie van XBRL en de wijze waarop de data ten behoeve van deponering in XBRL-formaat moeten worden ingevoerd c.q. aangeleverd middelgrote rechtspersonen tot een heroverweging hebben gebracht ten aanzien van het wel of niet deponeren van het bestuursverslag.

Onze onderzoeksbevindingen sporen met die van Evink and Van der Tas (2018) die van 80 middelgrote rechtspersonen het deponeringsgedrag in relatie tot het gebruik van XBRL onder de loep hebben genomen.

Tabel 5.Download as CSV 

Invloed XBRL op deponering bestuursverslag boekjaar 2017 (n = 146).

Bestuursverslag boekjaar 2017	Jaarstukken in XBRL-formaat gedeponeerd		Jaarstukken ‘op papier’ gedeponeerd		Totaal
	n	%	n	%	n	%
Gedeponeerd	9	18,4	47	88,7	56	54,9
Niet gedeponeerd	40	81,6	6	11,3	46	45,1
	49	100,0	53	100,0	102	100,0
Geen gedeponeerde jaarstukken boekjaar 2017					44
Totaal					146

De kwaliteit van de bestuursverslagen hebben we getoetst aan de hand van de eisen die de wet stelt aan de inhoud (art. 2:391.1-3 BW). Daarbij hebben we beoordeeld of de hiervoor in paragraaf 2 opgesomde informatie-elementen die uit de wet kunnen worden afgeleid (18 in totaal), worden ‘geraakt’ in de bestuursverslagen. We hebben echter niet de juistheid van de informatieverschaffing vastgesteld c.q. kunnen vaststellen. Datzelfde geldt voor de volledigheid van de informatieverschaffing, met name als gevolg van het feit dat niet alle informatie-elementen van toepassing hoeven te zijn en een tweetal informatie-elementen niet verplicht is voor middelgrote rechtspersonen (zie paragraaf 2). Dit betekent dat we de onderzoeksresultaten ten aanzien van de kwaliteit van de bestuursverslagen met enige voorzichtigheid moeten interpreteren.

We verwachten dat de kwaliteit van de bestuursverslagen afhankelijk is van de volgende variabelen:

• de wijze waarop het bestuursverslag beschikbaar is (gesteld): gedeponeerd bij het handelsregister, naar ons gemaild/opgestuurd dan wel aan ons ter inzage gegeven ten kantore van de rechtspersoon;
• de grootte van de rechtspersoon: groot dan wel middelgroot;
• de grootte van de controlerende accountantsorganisatie: Big 4 (Deloitte, EY, KPMG, PwC) dan wel non-Big 4;
• de deponeringstermijn van de jaarstukken: het aantal dagen tussen de balansdatum en de deponeringsdatum;
• de omvang van het bestuursverslag: het aantal woorden.

In totaal hebben we de bestuursverslagen van 331 rechtspersonen kunnen bekijken: 185 bestuursverslagen zijn gedeponeerd bij het handelsregister, 106 zijn op ons verzoek naar ons gemaild/opgestuurd en 40 zijn op ons verzoek aan ons ter inzage gegeven (zie Tabel 2 en 3). Het gaat om 160 bestuursverslagen van grote tegen 171 bestuursverslagen van middelgrote rechtspersonen en het betreft 178 rechtspersonen waarvan de jaarrekening is gecontroleerd door een externe accountant verbonden aan een Big 4-accountantsorganisatie tegen 153 rechtspersonen met een externe accountant verbonden aan een andere accountantsorganisatie.

De minimale kwaliteitsscore is 5 (informatie-elementen) en de maximale kwaliteitsscore is 18 (informatie-elementen). De individuele kwaliteitsscores zijn normaal verdeeld, waarbij in 95–98% van de onderzochte bestuursverslagen aandacht is voor de volgende drie informatie-elementen: analyse van de toestand op balansdatum (95%), analyse van de ontwikkelingen gedurende het boekjaar (98%) en analyse van de resultaten (97%). Het minst vaak – dat wil zeggen in 33% van de onderzochte bestuursverslagen – is er aandacht voor het informatie-element ‘bijzondere gebeurtenissen na balansdatum waarmee in de jaarrekening geen rekening hoeft te worden gehouden’.

De gemiddelde kwaliteitsscore is 12,08 (σ = 3,26). De gemiddelde kwaliteitsscore van de gedeponeerde bestuursverslagen is 12,65 (σ = 3,27), die van gemailde/opgestuurde bestuursverslagen 11,20 (σ = 3,10) en die van ten kantore van de rechtspersoon ter inzage gegeven bestuursverslagen 12,00 (σ = 3,16). T-toetsing laat zien dat de gemiddelde kwaliteit van de gedeponeerde bestuursverslagen significant beter is dan die van de gemailde/opgestuurde of ten kantore van de rechtspersoon ter inzage gegeven bestuursverslagen (t = 3,624; p < 0,01).

Bij grote rechtspersonen is de gemiddelde kwaliteitsscore 12,52 (σ = 3,20) en bij middelgrote rechtspersonen is dat 11,67 (σ = 3,28). Dit verschil is significant (t = 2,375; p < 0,05). Datzelfde geldt voor het verschil tussen door Big 4 en non-Big 4 gecontroleerde jaarrekeningen. De gemiddelde kwaliteitsscore van 12,57 (σ = 3,27) bij Big 4 is significant hoger dan 11,51 (σ = 3,17) bij non-Big 4 (t = 2,956; p < 0,01). Bij middelgrote rechtspersonen die in XBRL-formaat deponeren is de gemiddelde kwaliteitsscore 11,18 (σ = 3,28) en bij middelgrote rechtspersonen die (nog) ‘op papier’ deponeren is dat 12,25 (σ = 3,14). Dit verschil is significant (t = 2,133; p < 0,05), maar omdat het wel of niet deponeren in XBRL-formaat alleen middelgrote rechtspersonen betreft, hebben we dat niet meegenomen in de regressie.

De deponeringstermijn zit tussen de 31 en 447 dagen en is gemiddeld 207 dagen (σ = 83). De omvang van de bestuursverslagen varieert van 18 tot 28.287 woorden met een gemiddelde van 2.452 woorden (σ = 3,25).⁷ Vanwege de scheefheid van de verdeling van het aantal woorden hebben we in de regressie de natuurlijke logaritme van het aantal woorden opgenomen.

Voor de multivariate analyse gebruiken we de volgende meervoudige regressie:

Kwaliteit Bestuursverslag = α + β₁ BestuursverslagGedeponeerd + β₂ Groot + β₃ Big4+ β₄ TijdDeponering + β₅ LNOmvangBestuursverslag + β₆ Solvabiliteit + β7 RvC + ε

De resultaten zijn opgenomen in Tabel 6.

Tabel 6.Download as CSV 

Meervoudige regressieanalyse kwaliteit bestuursverslag.

Model	Verwachting	β	Significantie
(Constant)	+	1,870	,322
BestuursverslagGedeponeerd	+	,902	,035**
Groot	+	-,319	,431
Big4	+	,126	,760
TijdDeponering	+/-	,001	,555
LNOmvangBestuursverslag	+	2,715	,000***
Solvabiliteit		-,149	,787
RvC		,186	,656
Gecontroleerd voor bedrijfstak	Ja
Adjusted R2	11,9 %

Afhankelijke variabele: Kwaliteit Bestuursverslag (0–18 punten). BestuursverslagGedeponeerd is 1 indien bestuursverslag onderdeel uitmaakt van gedeponeerde jaarstukken, 0 als dat niet zo is. Groot is 1 voor grote rechtspersonen, 0 voor middelgrote rechtspersonen. Big4 is 1 voor Deloitte, EY, KPMG, PwC, 0 voor andere accountantsorganisaties. TijdDeponering is het aantal dagen tussen eindbalansdatum en datum deponering jaarstukken bij handelsregister, LNOmvangBestuursverslag betreft het natuurlijke logaritme van de omvang van het totale bestuursverslag in aantal woorden. Solvabiliteit is vreemd vermogen gedeeld door totaal vermogen per einde boekjaar. RvC is 1 indien er een raad van commissarissen is, 0 als die er niet is. Gecontroleerd is voor bedrijfstak Productie, Handel en Dienstverlening. *,**,*** betreft significantie op respectievelijk 90%, 95%, 99% bij tweezijdige toetsing.

De resultaten kunnen als volgt worden geïnterpreteerd. Conform eerdere t-toetsing blijkt een gedeponeerd bestuursverslag een significant hogere kwaliteit te hebben dan een gemaild/opgestuurd bestuursverslag of een bestuursverslag dat ten kantore van de rechtspersoon is ingezien (β = 0,902; p < 0,05). Dit betekent grofweg dat indien een bestuursverslag ‘gewoon’ wordt gedeponeerd dit samengaat met een toename in kwaliteit van bijna een punt (5% van de totale maximale kwaliteitsscore). In tegenstelling tot onze verwachting blijkt uit de meervoudige regressie geen significant verband met de grootte van de rechtspersoon of de grootte van de accountantsorganisatie waaraan de controlerend accountant is verbonden. Ook blijkt de deponeringstermijn geen significant effect te hebben, met andere woorden het is niet zo dat rechtspersonen er langer over doen om de kwaliteit van het bestuursverslag te verbeteren. De omvang van het bestuursverslag heeft wel een significant effect (β = 2,715; p < 0,01), hetgeen betekent dat hoe uitgebreider het bestuursverslag hoe meer van de in de wet (art. 2:391.1-3 BW) genoemde informatie-elementen aan de orde komen. De resultaten zijn gecontroleerd voor de solvabiliteit van de rechtspersoon, de aanwezigheid van een raad van commissarissen en de bedrijfstak waarin de rechtspersoon met name acteert.

Omdat een tweetal informatie-elementen – niet-financiële prestatie-indicatoren inzake milieu-aangelegenheden en die inzake personeelsaangelegenheden – niet verplicht is voor middelgrote rechtspersonen (zie paragraaf 2), hebben we bovenstaande meervoudige regressie opnieuw uitgevoerd zonder die informatie-elementen. Dit leidt echter niet tot andere onderzoeksbevindingen.⁸

De vraag die zich overigens opdringt, is of de rechtspersonen die afwijzend of in het geheel niet hebben gereageerd op ons verzoek om een bestuursverslag toe te sturen/te mogen inzien überhaupt een bestuursverslag hebben opgesteld en als ze dat wel hebben gedaan wat dan de kwaliteit van zo’n niet-gedeponeerd bestuursverslag is. Als we echter op de accountantsverklaringen afgaan die zijn afgegeven bij de bijbehorende gedeponeerde jaarrekening, is er in alle gevallen een bestuursverslag opgesteld dat verenigbaar is met de jaarrekening en dat voldoet aan de wettelijke vereisten.